ന്യൂഡല്‍ഹി: മൂന്ന് യുദ്ധങ്ങളില്‍ നിന്ന് തന്റെ രാജ്യം പാഠം പഠിച്ചെന്നും ഇന്ത്യയുമായി സമാധാനത്തോടെ ജീവിക്കാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്നും പാകിസ്ഥാന്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ഷെഹ്ബാസ് ഷെരീഫ് പറഞ്ഞതിന് ദിവസങ്ങള്‍ക്ക് ശേഷം, ഗോവയില്‍ നടക്കാനിരിക്കുന്ന ഷാങ്ഹായ് കോര്‍പ്പറേഷന്‍ ഓര്‍ഗനൈസേഷന്‍ (എസ്സിഒ) വിദേശകാര്യ മന്ത്രിമാരുടെ യോഗത്തില്‍ ചേരാനുള്ള ക്ഷണവുമായി ന്യൂഡല്‍ഹി ഇസ്ലാമാബാദിലെത്തി.

കൂടിക്കാഴ്ചയ്ക്കായി മെയ് ആദ്യവാരം ഗോവ സന്ദര്‍ശിക്കാന്‍ പാകിസ്ഥാന്‍ വിദേശകാര്യമന്ത്രി ബിലാവല്‍ ഭൂട്ടോ സര്‍ദാരിക്ക് ഇസ്ലാമാബാദിലെ ഇന്ത്യന്‍ ഹൈക്കമ്മീഷന്‍ വഴി വിദേശകാര്യമന്ത്രി എസ് ജയശങ്കറിന്റെ ക്ഷണം അയച്ചതായി ഇന്ത്യന്‍ എക്‌സ്പ്രസ് റിപ്പോര്‍ട്ട് ചെയ്തു.

മെയ് 4, 5 തീയതികളാണ് യോഗത്തിനായി ഇപ്പോള്‍ പരിഗണിക്കുന്നത്. ക്ഷണം പാകിസ്ഥാന്‍ സ്വീകരിക്കുകയാണെങ്കില്‍, ഏകദേശം 12 വര്‍ഷത്തിന് ശേഷമുള്ള ആദ്യ ഇന്ത്യാ സന്ദര്‍ശനമാകുമത്. 2011 ജൂലൈയില്‍ ഹിന റബ്ബാനി ഖര്‍ ആയിരുന്നു അവസാനമായി ഇന്ത്യ സന്ദര്‍ശിച്ച പാക് വിദേശകാര്യ മന്ത്രി.

ഇന്ത്യയ്ക്കും പാക്കിസ്ഥാനും പുറമെ ചൈന, റഷ്യ, കസാക്കിസ്ഥാന്‍, കിര്‍ഗിസ്ഥാന്‍, താജിക്കിസ്ഥാന്‍, ഉസ്‌ബെക്കിസ്ഥാന്‍ എന്നിവ ഉള്‍പ്പെടുന്നതാണ് എസ്സിഒ. മധ്യേഷ്യന്‍ രാജ്യങ്ങള്‍ക്കൊപ്പം ചൈനയുടെയും റഷ്യയുടെയും വിദേശകാര്യ മന്ത്രിമാര്‍ക്കും സമാനമായ ക്ഷണങ്ങള്‍ അയച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍ ഉഭയകക്ഷി ബന്ധത്തില്‍ എക്കാലത്തെയും താഴ്ന്ന നിലയിലായതിനാല്‍ പാകിസ്ഥാന്‍ വിദേശകാര്യ മന്ത്രിയിലേക്കുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ക്ഷണം വളരെ പ്രധാനമാണ്.

'അയല്‍പക്കത്തെ ആദ്യ നയം' അനുസരിച്ച്, പാകിസ്ഥാനുമായി സാധാരണ അയല്‍പക്ക ബന്ധമാണ് ഇന്ത്യ ആഗ്രഹിക്കുന്നത്. ഇന്ത്യയും പാകിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള എന്തെങ്കിലും പ്രശ്നങ്ങള്‍ ഉണ്ടെങ്കില്‍ അത് ഭീകരതയും അക്രമവും ഇല്ലാത്ത അന്തരീക്ഷത്തില്‍ ഉഭയകക്ഷിപരമായും സമാധാനപരമായും പരിഹരിക്കപ്പെടണം എന്നതാണ് ഇന്ത്യയുടെ സ്ഥിരമായ നിലപാട്. ഇത്തരമൊരു സാഹചര്യം സൃഷ്ടിക്കേണ്ട ബാധ്യത പാക്കിസ്ഥാനാണ്. ദേശീയ സുരക്ഷയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിഷയങ്ങളില്‍ ഇന്ത്യ വിട്ടുവീഴ്ച ചെയ്യില്ലെന്നും ഇന്ത്യയുടെ സുരക്ഷയും പ്രാദേശിക അഖണ്ഡതയും തകര്‍ക്കാനുള്ള എല്ലാ ശ്രമങ്ങളെയും നേരിടാന്‍ ഉറച്ചതും നിര്‍ണ്ണായകവുമായ നടപടികള്‍ കൈക്കൊള്ളുമെന്നും വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. -ഒരു ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥന്‍ പറഞ്ഞതായി ഇന്ത്യന്‍ എക്സ്പ്രസ് റിപ്പോര്‍ട്ട് ചെയ്തു. ആകസ്മികമായി, മാര്‍ച്ച് 1, 2 തീയതികളില്‍ ജി 20 മീറ്റിംഗിലേക്ക് ചൈനീസ്, റഷ്യന്‍ വിദേശകാര്യ മന്ത്രിമാരെ ക്ഷണിച്ചിട്ടുണ്ട്, ചൈനയുടെ പുതിയ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി ക്വിന്‍ ഗാങിന് അടുത്ത കുറച്ച് മാസങ്ങള്‍ക്കുള്ളില്‍ രണ്ട് തവണ ഇന്ത്യ സന്ദര്‍ശിക്കാനുള്ള സാഹചര്യം ഒരുക്കി.

കഴിഞ്ഞ എട്ട് വര്‍ഷമായി ഇന്ത്യയും പാകിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വഷളായിരിക്കുകയാണ്. 2015 ഓഗസ്റ്റില്‍ പാകിസ്ഥാന്‍ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി സര്‍താജ് അസീസിന് ഇന്ത്യ ക്ഷണം നല്‍കിയിരുന്നു. എന്നാല്‍ അന്നത്തെ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി അന്തരിച്ച സുഷമ സ്വരാജ് ഇന്ത്യയിലെ ഹുറിയത്തിനെ കാണുന്നതില്‍ നിന്ന് വിട്ടുനില്‍ക്കാന്‍ അസീസിനോട് ആവശ്യപ്പെട്ടതിനെത്തുടര്‍ന്ന് സന്ദര്‍ശനം റദ്ദാക്കി.

2015 ഡിസംബറില്‍ ഇസ്ലാമാബാദില്‍ നടന്ന ഹാര്‍ട്ട് ഓഫ് ഏഷ്യ കോണ്‍ഫറന്‍സിനായി സുഷമ സ്വരാജ് ആയിരുന്നു അവസാനമായി പാകിസ്ഥാന്‍ സന്ദര്‍ശിച്ച വിദേശകാര്യ മന്ത്രി. തുടര്‍ന്ന്, പത്താന്‍കോട്ട് (ജനുവരി 2016), ഉറി (സെപ്റ്റംബര്‍ 2016), പുല്‍വാമ (ഫെബ്രുവരി 2019) എന്നിവിടങ്ങളില്‍ നടന്ന ഭീകരാക്രമണത്തോടെ ഉഭയകക്ഷി ബന്ധം വഷളായി. നയതന്ത്രബന്ധങ്ങള്‍ തരംതാഴ്ത്തുന്നതിനും വ്യാപാരം താല്‍ക്കാലികമായി നിര്‍ത്തിവയ്ക്കുന്നതിനും ക്രമീകരണങ്ങള്‍ അവലോകനം ചെയ്യുന്നതിനും അതിര്‍ത്തി കടന്നുള്ള എല്ലാ ബസ്, ട്രെയിന്‍ സര്‍വീസുകളും നിര്‍ത്തലാക്കുന്നതിനും കാരണമായ ജമ്മു കശമീരിലെ ആര്‍ട്ടിക്കിള്‍ 370 റദ്ദാക്കിയതിലൂടെ അവര്‍ കൂടുതല്‍ അകന്നു.

മുന്‍ പാകിസ്ഥാന്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ഇമ്രാന്‍ ഖാന്‍ കടുത്ത നിലപാട് സ്വീകരിക്കുകയും പാക്കിസ്ഥാനില്‍ നിന്ന് പുറത്തുവരുന്ന ഭീകരവാദത്തില്‍ ഇന്ത്യ വിട്ടുവീഴ്ചയ്ക്ക് തയ്യാറാകാതിരിക്കുകയും ചെയ്തതോടെ ബന്ധം താഴ്ന്ന നിലയിലായി.

ഷരീഫുകളുടെയും ഭൂട്ടോകളുടെയും കീഴിലുള്ള ഇസ്ലാമാബാദില്‍ പുതിയ സര്‍ക്കാര്‍ വന്നതോടെ മാറ്റത്തിനുള്ള സാധ്യത ഇപ്പോള്‍ ഉയര്‍ന്നുവന്നിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ, കഴിഞ്ഞ രണ്ട് വര്‍ഷങ്ങളായി, നിയന്ത്രണരേഖയില്‍ വെടിനിര്‍ത്തല്‍ നടത്തുകയും മതപരമായ തീര്‍ത്ഥാടനങ്ങള്‍ നടത്തുകയും സിന്ധു നദീജല ഉടമ്പടി പാലിക്കുകയും ചെയ്തു.

ഈ സാഹചര്യവും ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുണ്ടായ വാക്‌പോരുകളെതുടര്‍ന്ന് വിച്ഛേദിക്കപ്പെട്ടു. കഴിഞ്ഞ വര്‍ഷം ഡിസംബറില്‍ ജയശങ്കര്‍ പാക്കിസ്ഥാനെ 'ഭീകരതയുടെ പ്രഭവകേന്ദ്രം' എന്ന് ആക്ഷേപിക്കുകയും ഭൂട്ടോ 2002 ലെ ഗുജറാത്ത് കലാപത്തില്‍ പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോഡിയെ വിമര്‍ശിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം ഭൂട്ടോയുടെ അഭിപ്രായങ്ങളെ 'അപരിഷ്‌കൃതം' എന്നും 'പാകിസ്ഥാന് പോലും മോശമായത് എന്നും വിശേഷിപ്പിച്ചു.

എന്നാല്‍ ഈ മാസമാദ്യം, ഡല്‍ഹി മുഖവിലയ്ക്കെടുത്ത പ്രസ്താവനയില്‍, 'കശ്മീര്‍ പോലുള്ള കത്തുന്ന വിഷയങ്ങളില്‍' മോഡിയുമായി 'ഗുരുതരവും ആത്മാര്‍ത്ഥവുമായ ചര്‍ച്ചകള്‍' നടത്തണമെന്ന് ഷെരീഫ് ആഹ്വാനം ചെയ്തു. അതേസമയം, പാകിസ്ഥാന്‍ ആസ്ഥാനമായുള്ള ഭീകരസംഘടനയായ ലഷ്‌കര്‍-ഇ-തൊയ്ബയുടെ ഡെപ്യൂട്ടി ചീഫ് അബ്ദുള്‍ റഹ്മാന്‍ മക്കിയെ 'ആഗോള ഭീകരനായി' പട്ടികപ്പെടുത്താനുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ശ്രമത്തിന് പാക്കിസ്ഥാന്റെ ഗുണഭോക്താവും അടുത്ത സഖ്യകക്ഷിയുമായ ചൈന ഉയര്‍ത്തിയിരുന്ന തടസ്സം നീക്കി.

ഈ രണ്ട് സംഭവവികാസങ്ങളും ഡല്‍ഹി ക്രിയാത്മകമായാണ് വിലയിരുത്തിയതെന്നും പാക് നടപടികള്‍ ഒരു പുനര്‍ നിശ്ചയത്തിലേക്കുള്ള സൂചനയായി വൃത്തങ്ങള്‍ ഇന്ത്യന്‍ എക്‌സ്പ്രസിനോട് പറഞ്ഞു. രണ്ട് രാജ്യങ്ങളും ബഹുമുഖ പ്ലാറ്റ്ഫോമുകളില്‍ പരസ്പരം ഇടപഴകുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഔദ്യോഗികമായി ഉഭയകക്ഷി ഇടപെടലുകളൊന്നുമില്ലെന്ന് ഇന്ത്യന്‍ സ്ഥാപനങ്ങള്‍ വാദിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയും പാക്കിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള ക്രിക്കറ്റ് മത്സരങ്ങള്‍ ഉദാഹരണമായി ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു.

 'ഞങ്ങള്‍ക്ക് ഇന്ത്യയുമായി മൂന്ന് യുദ്ധങ്ങള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു, അവ കൂടുതല്‍ ദുരിതവും ദാരിദ്ര്യവും തൊഴിലില്ലായ്മയും മാത്രമാണ് ജനങ്ങള്‍ക്ക് കൊണ്ടുവന്നത്. ഞങ്ങള്‍ പാഠം പഠിച്ചു, ഞങ്ങളുടെ യഥാര്‍ത്ഥ പ്രശ്‌നങ്ങള്‍ പരിഹരിക്കാന്‍ കഴിയുമെങ്കില്‍ ഇന്ത്യയുമായി സമാധാനത്തില്‍ ജീവിക്കാന്‍ ഞങ്ങള്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.കഴിഞ്ഞ ആഴ്ച അല്‍-അറബിയ ചാനലിന് നല്‍കിയ അഭിമുഖത്തില്‍ പാക് പ്രധാനമന്ത്രി ഷെരീഫ് പറഞ്ഞു.

അഭിമുഖത്തില്‍ കശ്മീരിന്റെ പ്രശ്നവും ഇന്ത്യയിലെ ന്യൂനപക്ഷങ്ങളുടെ അവസ്ഥയും ഷെരീഫ് ഉന്നയിച്ചെങ്കിലും, വരികള്‍ക്കിടയിലുള്ള രാഷ്ട്രീയ സന്ദേശങ്ങള്‍ ഡല്‍ഹി വായിച്ചിരുന്നു. എസ്സിഒ ഉച്ചകോടിക്ക് ആതിഥേയത്വം വഹിക്കാന്‍ ഇന്ത്യയ്ക്ക് അവസരമൊരുങ്ങുമ്പോള്‍, ഏറ്റവും പുതിയ ക്ഷണം അവസരങ്ങളുടെ ഒരു ജാലകമായി കാണുന്നു.