റിയാദ്: പാകിസ്ഥാനും സൗദി അറേബ്യയും തമ്മില്‍ പ്രതിരോധ കരാറില്‍ ഒപ്പുവെച്ചു. നാറ്റോയുടെ ആര്‍ട്ടിക്കിള്‍ 5ന് സമാനമായ കരാര്‍ പ്രകാരം ഏതെങ്കിലുമൊരു രാജ്യത്തിനു നേരെയുള്ള ആക്രമണം ഇരു രാജ്യങ്ങള്‍ക്കും എതിരായാണ് കണക്കാക്കുക.
പാകിസ്ഥാനുമായുള്ള സൗദി അറേബ്യയുടെ പ്രതിരോധ സഹകരണം രഹസ്യമല്ലെങ്കിലും നിരീക്ഷകരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ആശങ്കപ്പെടുത്തുന്നത് ആണവ പദ്ധതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് അവരുടെ സഹകരണത്തിന്റെ ചരിത്രപരമായ സന്ദര്‍ഭമാണ്.
ഇറാനില്‍ നിന്നുള്ള സൗദി അറേബ്യയുടെ ഭീഷണികള്‍ ആശങ്ക വര്‍ധിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. അതേസമയം, സമീപകാല ഓപ്പറേഷന്‍ സിന്ദൂര്‍ പോലുള്ള ഭാവി സംഘര്‍ഷങ്ങളില്‍ സൗദി അറേബ്യ പാകിസ്ഥാനെ സൈനികമായി പിന്തുണയ്ക്കുമോ എന്നകാര്യവും ഇന്ത്യയിലെ വിശകലന വിദഗ്ധര്‍ അന്വേഷിക്കുന്നുണ്ട്.
കരാറിന്റെ 'സൂചനകള്‍ പഠിക്കുമെന്ന്' ഇന്ത്യ ഔദ്യോഗികമായി പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.
പാകിസ്ഥാന്‍ സൗദി അറേബ്യയ്ക്ക് ആണവായുധങ്ങളോ സാങ്കേതികവിദ്യയോ കൈമാറി എന്നതിന് തെളിവുകളൊന്നുമില്ല. എന്നിരുന്നാലും, വര്‍ഷങ്ങളായി തന്ത്രപരമായ വൃത്തങ്ങളില്‍ ഈ സാധ്യത ചര്‍ച്ച ചെയ്യപ്പെടുന്നുണ്ട്. ചരിത്രപരവും സാംസ്‌കാരികവും സൈനികവുമായ ബന്ധങ്ങളും പൊതുവായ സുരക്ഷാ ആശങ്കകളും പ്രത്യേകിച്ച് ഇറാനുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും മിഡില്‍ ഈസ്റ്റിലെ സമീപകാല ഭൗമരാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങളും ഇതിനെ സ്ഥിരം പ്രശ്‌നമാക്കി മാറ്റുന്നുണ്ട്.
കരാറില്‍ രഹസ്യാന്വേഷണ വിവരങ്ങള്‍ പങ്കിടല്‍, സംയുക്ത സൈനികാഭ്യാസങ്ങള്‍, സൈബര്‍ സുരക്ഷാ സഹകരണം എന്നിവയ്ക്കുള്ള വ്യവസ്ഥകള്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നുണ്ട്. ആണവായുധങ്ങളെക്കുറിച്ച് പരാമര്‍ശിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും പ്രാദേശിക ഭീഷണികള്‍ വര്‍ധിച്ചാല്‍ ഭാവിയിലെ ആണവ സഹകരണത്തിന് അടിത്തറ പാകാന്‍ കരാറിന് കഴിയുമെന്ന് വിശകലന വിദഗ്ധര്‍ ഭയപ്പെടുന്നു. പാകിസ്ഥാന്റെ കാര്യത്തില്‍, ഇത് പ്രധാനമായും ഇന്ത്യയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടാണുള്ളത്. അവരുടെ തന്ത്രപരമായ സമൂഹം ഈ കരാറിന്റെ പ്രത്യാഘാതങ്ങള്‍ സൂക്ഷ്മമായി വിശകലനം ചെയ്യുന്നു.
1970കളിലാണ് സൗദി അറേബ്യയും പാകിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം ആരംഭിച്ചത്. അന്ന് സൗദി അറേബ്യ സാമ്പത്തിക സഹായം, വില കുറഞ്ഞ എണ്ണ, സൈനിക പിന്തുണ എന്നിവ നല്‍കിയതിന് പകരമായി പാകിസ്ഥാന്‍ പതിനായിരക്കണക്കിന് സൈനികരെ സൗദി അറേബ്യയിലേക്ക് വിന്യസിക്കുകയും അവരുടെ സേനയെ പരിശീലിപ്പിക്കാന്‍ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. പാകിസ്ഥാന്റെ പ്രതിരോധ മേഖലയില്‍ സൗദി അറേബ്യ വലിയ നിക്ഷേപങ്ങള്‍ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്.
പാകിസ്ഥാന്റെ ആണവ വികസനത്തിന് സൗദി അറേബ്യ ധനസഹായം നല്‍കിയതായി റിപ്പോര്‍ട്ടുകള്‍ ഉണ്ട്. 1980കളില്‍ പാകിസ്ഥാന്റെ ആണവ ശ്രമങ്ങള്‍ക്ക് സൗദി അറേബ്യ ഒരു ബില്യണ്‍ ഡോളറിലധികം നല്‍കിയതായി ഒരു മുന്‍ സി ഐ എ ഉദ്യോഗസ്ഥന്‍ അവകാശപ്പെട്ടു. പകരം ഭാവിയില്‍ ആവശ്യമെങ്കില്‍ പ്രത്യേകിച്ച് ഇറാനിയന്‍ ഭീഷണി ഉണ്ടായാല്‍ സൗദി അറേബ്യ ആണവായുധങ്ങള്‍ ലഭ്യമാക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ചിരുന്നുവെന്ന് കിംവദന്തി ഉണ്ടായിരുന്നു.
2003ല്‍ അന്നത്തെ സൗദി കിരീടാവകാശി അബ്ദുള്ളയുടെ സന്ദര്‍ശന വേളയില്‍ രഹസ്യ ആണവ കരാര്‍ ചര്‍ച്ച ചെയ്തതായി ഒരു പാകിസ്ഥാന്‍ സ്രോതസ്സ് അവകാശപ്പെട്ടു. തുടര്‍ച്ചയായ എണ്ണ പിന്തുണയ്ക്ക് പകരമായി സൗദി അറേബ്യയ്ക്ക് ആണവ സഹായം വാഗ്ദാനം ചെയ്തതായി ആരോപിക്കപ്പെടുന്ന കരാറിനെ കുറിച്ച് പറയപ്പെട്ടെങ്കിലും ഇരു രാജ്യങ്ങളും അക്കാര്യം നിഷേധിച്ചിരുന്നു.
പാകിസ്ഥാന്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ഷെഹ്ബാസ് ഷെരീഫുമായി പ്രതിരോധ കരാറില്‍ ഒപ്പുവച്ച കിരീടാവകാശി മുഹമ്മദ് ബിന്‍ സല്‍മാന്‍ മുന്‍കാലങ്ങളില്‍ ആണവ ചോദ്യങ്ങള്‍ക്ക് അവ്യക്തമായ ഉത്തരങ്ങളാണ് നല്‍കിയത്. 2018ലെ സി ബി എസ് അഭിമുഖത്തില്‍ ഇറാന്‍ ആണവ ബോംബ് നിര്‍മ്മിച്ചാല്‍ സൗദി അറേബ്യ 'എത്രയും വേഗം' പിന്തുടരുമെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ആ സമയത്ത്, ഈ പ്രസ്താവന ആഗോളതലത്തില്‍ ആശങ്കകള്‍ ഉയര്‍ത്തിയിരുന്നു. പാകിസ്ഥാനും സൗദി അറേബ്യയും തമ്മിലുള്ള അടുത്ത ബന്ധം കണക്കിലെടുക്കുമ്പോള്‍ നേരിട്ടുള്ള കൈമാറ്റത്തിലൂടെയോ സ്വതന്ത്രമായി ആയുധങ്ങള്‍ നിര്‍മ്മിക്കുന്നതിനുള്ള സാങ്കേതിക പിന്തുണയിലൂടെയോ ആണവ സഹായത്തിന്റെ ഏറ്റവും സാധ്യതയുള്ള ഉറവിടം പാകിസ്ഥാനായിരിക്കാമെന്ന് വിദഗ്ധര്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു.
സൗദി അറേബ്യ ഔദ്യോഗികമായി പറയുന്നത് സമാധാനപരമായ ആവശ്യങ്ങള്‍ക്കായി ആണവോര്‍ജ്ജം തേടുന്നുവെന്നാണ്. 2010ല്‍, 16 ആണവ റിയാക്ടറുകള്‍ നിര്‍മ്മിക്കാനുള്ള പദ്ധതികള്‍ പ്രഖ്യാപിച്ചുവെങ്കിലും പുരോഗതി മന്ദഗതിയിലായിരുന്നു. കര്‍ശനമായ അന്താരാഷ്ട്ര പരിശോധനകള്‍ അനുവദിക്കുന്ന ആണവ നിര്‍വ്യാപന കരാറിലേക്കുള്ള അധിക പ്രോട്ടോക്കോളില്‍ സൗദി അറേബ്യ ഒപ്പുവച്ചിട്ടില്ല എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്.
2020ല്‍ ചൈനയുടെ സഹായത്തോടെ സൗദി അറേബ്യ യുറേനിയം വേര്‍തിരിച്ചെടുക്കുന്നതിനുള്ള സൗകര്യം നിര്‍മ്മിച്ചതായി ദി വാള്‍ സ്ട്രീറ്റ് ജേണല്‍ റിപ്പോര്‍ട്ട് ചെയ്തിരുന്നു. അന്താരാഷ്ട്ര നിയമപ്രകാരം ഇത് നിയമപരമാണെങ്കിലും ഇരട്ട ഉപയോഗ ഉദ്ദേശ്യങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള സംശയങ്ങള്‍ വര്‍ധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.
ആണവായുധങ്ങളുള്ള ചുരുക്കം ചില മുസ്ലീം ഭൂരിപക്ഷ രാജ്യങ്ങളില്‍ ഒന്നാണ് പാകിസ്ഥാന്‍. ഉത്തരകൊറിയ, ലിബിയ, ഇറാന്‍ എന്നിവയുമായി ബന്ധമുള്ള എ ക്യു ഖാന്‍ നെറ്റ്വര്‍ക്ക് ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള ആണവ വ്യാപന ആരോപണങ്ങള്‍ ഇതിന് മുമ്പ് നേരിടേണ്ടി വന്നിട്ടുണ്ട്. സൗദി അറേബ്യയുമായുള്ള പാകിസ്ഥാന്റെ ശക്തമായ ബന്ധം സൗദി അറേബ്യ ആണവായുധങ്ങള്‍ സ്വന്തമാക്കാന്‍ തീരുമാനിച്ചാല്‍ ഭാവിയില്‍ പങ്കാളിയാകാന്‍ സാധ്യതയുള്ള ഒരു ഘടകമായി അതിനെ മാറ്റുന്നു.
ഇറാന്‍ ആണവായുധങ്ങള്‍ വികസിപ്പിച്ചാല്‍ സൗദി അറേബ്യ പാകിസ്ഥാനില്‍ നിന്ന് 'കടം വാങ്ങാനോ' അല്ലെങ്കില്‍ യുദ്ധവിമാനങ്ങള്‍ വാങ്ങാനോ ശ്രമിച്ചേക്കാം. പുതിയ പ്രതിരോധ ഉടമ്പടി അത്തരമൊരു ഫലത്തെ കൂടുതല്‍ വിശ്വസനീയമാക്കുമെന്ന് വിദഗ്ദ്ധര്‍ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.