ഡല്‍ഹിയിലെ ദീപാവലിക്കാലത്ത് മാലിന്യപ്പുക ഒഴിവാക്കാനെന്ന ആഗ്രഹത്തോടെയാണ് ഈ വര്‍ഷം അവധിക്കാലത്ത് നഗരത്തിന് പുറത്തേക്ക് പോയത്. ഒക്ടോബര്‍ 29ന് തിരികെ എത്തിയപ്പോഴാണ് അവസ്ഥയുടെ ഭീകരത മനസിലായത്. വിമാനമുയര്‍ന്ന് ഡല്‍ഹിയുടെയും നാഷണല്‍ ക്യാപിറ്റല്‍ റീജിയന്റെയും (എന്‍ സി ആര്‍) ആകാശത്ത് എത്തുമ്പോഴേക്കും ചാരനിറം നിറഞ്ഞ വായുവാണ് കാണാനായത്. കേരളത്തിന്റേയും ചെന്നൈയുടെയും തെളിഞ്ഞ നീല ആകാശത്തില്‍ നിന്നും തീര്‍ത്തും വ്യത്യസ്തം. നിലത്ത് ഇറങ്ങിയപ്പോള്‍, കഴിഞ്ഞ ദിവസങ്ങളിലൊന്നും സൂര്യനെ കാണാനായില്ലെന്നായിരുന്നു ആളുകള്‍ പറഞ്ഞത്. ഈ വര്‍ഷത്തെ ദീപാവലി ആഘോഷങ്ങള്‍ അതിശബ്ദവും പുക നിറഞ്ഞതുമായിരുന്നു- അതും സര്‍ക്കാര്‍ അനുമതി നല്‍കിയതും കോടതികള്‍ അംഗീകരിച്ചതുമായ പടക്കങ്ങളാണ് പൊട്ടിച്ചതെന്നു കൂടി കൂട്ടിവായിക്കണം.
പാരമ്പര്യ ഇന്ത്യന്‍ 'സത്യദീപാവലി'യെ തിരികെ നേടാനുള്ള ശ്രമമെന്നായിരുന്നു ഇതിന് നല്‍കിയ വിശദീകരണം. പടക്കങ്ങള്‍ ആഘോഷത്തിന്റെ അവിഭാജ്യഘടകമാണെന്ന വാദം മുന്‍നിര്‍ത്തി, മലിനീകരണത്തെ മുന്‍നിര്‍ത്തിയുള്ള മുന്‍പത്തെ നിരോധനങ്ങളും കോടതിവിധികളും മറികടക്കുകയായിരുന്നു ഉദ്ദേശം.
അതോടൊപ്പം പഞ്ചാബ്, ഹരിയാന, പടിഞ്ഞാറന്‍ ഉത്തര്‍പ്രദേശ് എന്നിവിടങ്ങളിലെ വയലുകളില്‍ നടന്നു വരുന്ന വര്‍ഷാന്ത്യ 'വൈക്കോല്‍ കത്തിക്കല്‍' ഇതിനകം തന്നെ ആകാശത്തെ ഇരുണ്ടതാക്കിയിരുന്നു. കണ്ണുകള്‍ കത്തിക്കുന്ന അവസ്ഥ സൃഷ്ടിച്ചിരുന്നു. പടക്കങ്ങളുടെ ആവേശം അതിലേറെ വിഷം ചേര്‍ത്തു. സാധാരണയായി വേനല്‍ക്കാലത്തുനിന്ന് ശീതകാലത്തിലേക്ക് കടക്കുമ്പോള്‍ ഡല്‍ഹിയിലെ വായു ശുദ്ധീകരിക്കുന്ന പടിഞ്ഞാറന്‍ കാറ്റുകള്‍ ഈ വര്‍ഷം ഒക്ടോബറിന്റെ അവസാനവാരത്തില്‍ എത്തിയില്ല. ഇതെല്ലാം ചേര്‍ന്നതോടെ ഡല്‍ഹി ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മലിനമായ നഗരമായി മാറി. അതിന്റെ പഴയ 'ഗ്യാസ് ചേംബര്‍' എന്ന പേര് തിരിച്ചുപിടിച്ചു.
വായു ഗുണനിലവാര സൂചിക അപകടനിലയിലേക്ക് ഇടിഞ്ഞ് ആഴ്ചതോറും 'ഭീഷണിയേറിയ' വിഭാഗത്തിലാണ് നിലകൊണ്ടത്. ഡോക്ടര്‍മാര്‍ പറയുന്നത് പ്രകാരം, കണ്ണിലെ അണുബാധകള്‍ 50 ശതമാനം വരെ വര്‍ധിച്ചു. ആശുപത്രികള്‍ ബ്രോങ്കൈറ്റിസ്, ആസ്ത്മ, ശ്വാസകോശ അണുബാധ തുടങ്ങിയവയാല്‍ നിറഞ്ഞു, അതും ഫ്‌ളൂവിന് ഏറ്റവും സാധാരണമായ കാലഘട്ടത്തില്‍.
ഇതിലേക്കെത്തിയത് എങ്ങനെ?
2025 ഒക്ടോബറിലെ ഡല്‍ഹി മനുഷ്യനിര്‍മ്മിത മലിനീകരണത്തിന്റെ പാഠപുസ്തക ഉദാഹരണമായി ചരിത്രത്തില്‍ രേഖപ്പെടുത്തപ്പെടാന്‍ സാധ്യതയുണ്ട്. വ്യവസായിക രാജ്യങ്ങള്‍ ഉണ്ടാക്കിയ ചരിത്ര മലിനീകരണത്തിന് ഇന്ത്യയെ കുറ്റപ്പെടുത്തരുതെന്ന വാദം ആവര്‍ത്തിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും സ്വയം വായുവില്‍ വിഷാംശം കൂട്ടാനുള്ള രാഷ്ട്രീയ തീരുമാനം രാജ്യത്തിന്റെ കാലാവസ്ഥാ പ്രതിബദ്ധതകള്‍ക്കു തന്നെ വിരുദ്ധമാണ്.
വര്‍ഷങ്ങളായി ചര്‍ച്ച ചെയ്തിട്ടും കൃഷിയിടങ്ങളിലെ വൈക്കോല്‍ കത്തിക്കല്‍ അവസാനിപ്പിക്കാന്‍ യാതൊരു പ്രായോഗിക പരിഹാരവും കണ്ടെത്താനായിട്ടില്ല. നൂറ്റാണ്ടുകളായുള്ള ഈ രീതി, യന്ത്രവത്ക്കരണവും വന്‍തോതിലുള്ള കൃഷിയും ചേര്‍ന്ന് കൂടുതല്‍ ദോഷകരമാക്കി. കോടതിയുടെ ഇടപെടലുകളും പിഴകളും ഉണ്ടായിട്ടും കര്‍ഷകര്‍ക്ക് വ്യാപകമായ ബദല്‍ മാര്‍ഗങ്ങള്‍ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടില്ല. ഇതിനെ സാങ്കേതികയോ ഭരണപരമായ പ്രശ്‌നമാക്കി പരിഹരിക്കുന്നതിന് പകരം ഭരണകക്ഷിയും പ്രതിപക്ഷവും തമ്മിലുള്ള രാഷ്ട്രീയ പ്രശ്‌നമായി അത് മാറി.
പടക്കങ്ങള്‍: ഇന്ത്യന്‍ ആഘോഷത്തില്‍ ചേര്‍ന്ന ചൈനീസ് പരമ്പര്യം
'ഗ്രീന്‍ ക്രാക്കറുകള്‍' എന്ന പേരില്‍ പറഞ്ഞതെല്ലാം നിലംതൊടാതെ, ഈ വര്‍ഷവും വിപണി പഴയതുപോലെ വിഷാംശമുള്ള ഇറക്കുമതി പടക്കങ്ങളാല്‍ നിറഞ്ഞിരുന്നു. പടക്കങ്ങള്‍ ദീപാവലിയുടെ പ്രഥമഘടകമല്ലെന്നത് കുറച്ച് പേര്‍ക്കു മാത്രമാണ് അറിയുന്നത്. നൂറ്റാണ്ടുകളോളം ദീപാവലി രാമന്‍ വനവാസം കഴിഞ്ഞ് അയോധ്യയിലേക്ക് മടങ്ങിയതിന്റെ ആചരണമെന്ന നിലയിലാണ് മണ്ണെണ്ണ വിളക്കുകളാലാണ് ആഘോഷിക്കപ്പെട്ടത്. ചൈനയില്‍ നിന്നാണ് പടക്കങ്ങള്‍ വ്യാപാരമാര്‍ഗ്ഗങ്ങളിലൂടെ 16, 17 നൂറ്റാണ്ടുകളില്‍ ഇന്ത്യന്‍ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് എത്തിയതും പിന്നീട് ആഘോഷങ്ങളില്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടതും.
ഇന്നത്തെ രാഷ്ട്രീയ കാലഘട്ടത്തില്‍, പടക്ക നിരോധനമെന്ന വിഷയവും മതവിശ്വാസത്തിന്റേയും വോട്ടുബാങ്കിന്റെയും ചര്‍ച്ചയായിരിക്കുന്നു. ഭരണകക്ഷിയായ ബി ജെ പി പലപ്പോഴും പടക്കനിരോധനത്തെ ഹിന്ദു ആചാരങ്ങളിലേക്കുള്ള ആക്രമണമെന്നായി ചിത്രീകരിച്ചു.
കൃത്രിമ മഴ: പുല്ലുമേടില്‍ സൂചി അന്വേഷിക്കുന്നതുപോലെ
ദീപാവലി കഴിഞ്ഞ മലിനീകരണം കുറയ്ക്കാനെന്ന ശ്രമത്തില്‍ ഡല്‍ഹി സര്‍ക്കാര്‍ ക്ലൗഡ് സീഡിംഗ് വഴി കൃത്രിമ മഴ പരീക്ഷിച്ചു. എന്നാല്‍ അത് ഏറെ വൈകിയിരുന്നു. ആഴ്ചതോറും സൂര്യപ്രകാശമോ കാറ്റോ ഒന്നുമില്ലാതെ വായുവില്‍ ഇപ്പോഴും കത്തിച്ച കടലാസിന്റെ ഗന്ധം നിലനിന്നു. മനുഷ്യര്‍ ഉണ്ടാക്കിയ ഈ ദുരന്തം മാറ്റാന്‍ പ്രകൃതിയെയാണ് വീണ്ടും ആശ്രയിക്കേണ്ടി വന്നത്.
ഗ്രാപ്ലിംഗും പുതിയ പാഠവും
ഒരിക്കല്‍ ഡല്‍ഹി വായുമലിനീകരണത്തില്‍ നിന്നും പുരോഗതി കൈവരിച്ചിരുന്നു. സി എന്‍ ജി വാഹനങ്ങള്‍, വ്യാവസായിക നിയന്ത്രണങ്ങള്‍, വായു ഗുണനിലവാരത്തിന് അനുസൃതമായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഗ്രേഡഡ് റെസ്‌പോണ്‍സ് ആക്ഷന്‍ പ്ലാന്‍ (ഗ്രാപ്) തുടങ്ങിയ നടപടികളിലൂടെ. എന്നാല്‍ ഇപ്പോള്‍ ആ നേട്ടങ്ങള്‍ എല്ലാം ഉരുകിപ്പോകുകയാണ്.
''ഓഡ്- ഈവന്‍'' പദ്ധതി പോലുള്ള നടപടികള്‍ക്ക് പരിമിതമായ ഫലമുണ്ട്. ഇനി ആവശ്യമായത് അന്ധവിശ്വാസത്തെയും രാഷ്ട്രീയവാദത്തെയും വിട്ട് യുക്തിചിന്തയിലേക്കുള്ള തിരിച്ചുവരവാണ്.
അവസാനത്തില്‍, നമ്മെ രക്ഷിക്കുക വീണ്ടും പ്രകൃതിയാണ്. അതുവരെ, മഴയ്ക്കായി പ്രാര്‍ഥിക്കുക മാത്രമാണ് നമ്മുടെ വഴി.
(ലേഖനത്തിന് കടപ്പാട്)