ന്യൂഡല്‍ഹി: ഇന്ത്യന്‍ കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പിന്റെ 150-ാം വാര്‍ഷികം ആഘോഷിക്കുന്നതിനായി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന 'അവിഭക്ത ഇന്ത്യ' സെമിനാറില്‍ പങ്കെടുക്കാന്‍ പാകിസ്ഥാനെയും ബംഗ്ലാദേശിനെയും മറ്റ് അയല്‍ രാജ്യങ്ങളെയും ഇന്ത്യ ക്ഷണിച്ചു. അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങള്‍ മാറ്റിവെച്ച് ഇന്ത്യന്‍ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ ചരിത്രം ഐക്യത്തോടെ ആഘോഷിക്കുന്നതിന് സര്‍ക്കാര്‍ നടത്തുന്ന ഇത്തരത്തിലുള്ള ആദ്യ സംരംഭമാണിത്.
പാകിസ്ഥാന്‍, ബംഗ്ലാദേശ്, ഭൂട്ടാന്‍, അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്‍, മ്യാന്‍മര്‍, മാലിദ്വീപ്, ശ്രീലങ്ക, നേപ്പാള്‍ എന്നിവിടങ്ങളിലേക്ക് ക്ഷണങ്ങള്‍ അയച്ചിട്ടുണ്ട്. ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന് പുറമേ, മിഡില്‍ ഈസ്റ്റ്, മധ്യ, തെക്കുപടിഞ്ഞാറന്‍ ഏഷ്യ എന്നിവിടങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ക്കും ക്ഷണങ്ങള്‍ അയച്ചിട്ടുണ്ട്.
പാകിസ്ഥാന്‍ പങ്കാളിത്തം സ്ഥിരീകരിച്ചു. ബംഗ്ലാദേശില്‍ നിന്നുള്ള സ്ഥിരീകരണം കാത്തിരിക്കുകയാണെന്ന് വാര്‍ത്താ ഏജന്‍സിയായ പ്രസ് ട്രസ്റ്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യ റിപ്പോര്‍ട്ട് ചെയ്തു. ധാക്ക സ്ഥിരീകരിച്ചാല്‍ അത് ഒരു ചരിത്ര നിമിഷമായിരിക്കും.
'ഐഎംഡി സ്ഥാപിതമായ സമയത്ത് അവിഭക്ത ഇന്ത്യയുടെ ഭാഗമായിരുന്ന എല്ലാ രാജ്യങ്ങളില്‍ നിന്നുമുള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ ആഘോഷങ്ങളില്‍ പങ്കെടുക്കണമെന്ന് ഞങ്ങള്‍ ആഗ്രഹിച്ചു,' കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പിലെ ഒരു ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥന്‍ പറഞ്ഞു.
ഇന്ത്യാ ഗവണ്‍മെന്റിലെ വിവിധ മന്ത്രാലയങ്ങള്‍ പരിപാടി അവിസ്മരണീയമാക്കാന്‍ സംഭാവന നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. പ്രത്യേക അവസരത്തോടനുബന്ധിച്ച് 150 രൂപയുടെ പ്രത്യേകവും പരിമിത പതിപ്പുമായ നാണയം പുറത്തിറക്കാന്‍ ധനകാര്യ മന്ത്രാലയം തീരുമാനിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പിന്റെ 150 വര്‍ഷങ്ങള്‍ ആഘോഷിക്കുന്ന റിപ്പബ്ലിക് ദിനത്തില്‍ പ്രത്യേക ടാബ്ലോയ്ക്ക് ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയം അനുമതി നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്.
1875 ജനുവരി 15നാണ് ഇന്ത്യന്‍ കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പ് സ്ഥാപിതമായത്. എങ്കിലും കാലാവസ്ഥാ നിരീക്ഷണാലയങ്ങള്‍ വളരെ മുമ്പുതന്നെ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു. ആദ്യത്തെ കാലാവസ്ഥാ നിരീക്ഷണാലയങ്ങള്‍ ബ്രിട്ടീഷ് ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനിയാണ് സ്ഥാപിച്ചത്. 1785-ല്‍ കല്‍ക്കട്ട ഒബ്‌സര്‍വേറ്ററിയും 1796-ല്‍ മദ്രാസ് ഒബ്‌സര്‍വേറ്ററിയും 1826-ല്‍ ബോംബെ ഒബ്‌സര്‍വേറ്ററിയും ആരംഭിച്ചു. 19-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തില്‍ ഇന്ത്യന്‍ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലുടനീളം നിരവധി നിരീക്ഷണാലയങ്ങള്‍ സ്ഥാപിച്ചു.
1864-ല്‍ കൊല്‍ക്കത്തയില്‍ വീശിയടിച്ച ഒരു ചുഴലിക്കാറ്റിനും തുടര്‍ന്ന് 1866-ലും 1871-ലും രണ്ട് മാരകമായ മണ്‍സൂണ്‍ പരാജയങ്ങള്‍ക്കും ശേഷം ബംഗാളിലുടനീളം ക്ഷാമത്തിന് കാരണമായതോടെ 1875-ല്‍ ഐഎംഡി നിലവില്‍ വന്നു. ബ്രിട്ടീഷ് രാജിന്റെ കീഴിലുള്ള ഭരണകൂടം റെക്കോര്‍ഡ് സൂക്ഷിക്കലും ഡേറ്റ വിശകലനവും തീരുമാനിച്ചതോടെ ഇന്ത്യ കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പിന് തുടക്കമായി.
1875-ല്‍ സ്ഥാപിതമായതിനുശേഷം ഐഎംഡിയുടെ ആസ്ഥാനം കല്‍ക്കട്ടയിലായിരുന്നു. 1905-ല്‍ ഇത് ഷിംലയിലേക്കും പിന്നീട് 1928-ല്‍ പൂനെയിലേക്കും ഒടുവില്‍ 1944-ല്‍ ന്യൂഡല്‍ഹിയിലേക്കും മാറ്റി.
1947-ല്‍ സ്വാതന്ത്ര്യലബ്ധിക്കുശേഷം, കാലാവസ്ഥാ ശാസ്ത്രം, ആശയവിനിമയം, ശാസ്ത്രീയ നവീകരണം എന്നിവയില്‍ ഐഎംഡി ഗണ്യമായ പുരോഗതി കൈവരിച്ചു.
ടെലിഗ്രാമിന്റെ കാലഘട്ടത്തില്‍, ടെലിഗ്രാം വഴിയാണ് ഐഎംഡി പ്രധാന കാലാവസ്ഥാ അപ്ഡേറ്റുകളും മുന്നറിയിപ്പുകളും അയച്ചിരുന്നത്. എന്നാല്‍ ആഗോള ഡേറ്റാ കൈമാറ്റത്തിനായി ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ സന്ദേശ കൈമാറ്റ കമ്പ്യൂട്ടറുകളില്‍ ഒന്ന് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തുകൊണ്ട് കാലാവസ്ഥാ ആശയവിനിമയത്തിന് വഴിയൊരുക്കി. കാലാവസ്ഥാ ഗവേഷണത്തിനായി ആദ്യകാല ഇലക്ട്രോണിക് കമ്പ്യൂട്ടറുകളില്‍ ഒന്ന് സ്വന്തമാക്കി.
ഇന്ത്യയുടെ ബഹിരാകാശ ഏജന്‍സിയായ ഐഎസ്ആര്‍ഒ സ്ഥാപിതമായപ്പോള്‍, കാലാവസ്ഥാ വകുപ്പാണ് അതുമായി സഹകരിച്ച ആദ്യ സ്ഥാപനം. 24 മണിക്കൂറും കാലാവസ്ഥാ നിരീക്ഷണത്തിനും ചുഴലിക്കാറ്റ് മുന്നറിയിപ്പുകള്‍ക്കുമായി സ്വന്തമായി ഭൂസ്ഥിര ഉപഗ്രഹമായ ഇന്‍സാറ്റ് വിക്ഷേപിച്ച ആദ്യത്തെ വികസ്വര രാജ്യമായി ഇന്ത്യ മാറി.