ഫ്രാന്‍സിസ് മാര്‍പാപ്പയോട് വിടപറയുമ്പോള്‍, അര്‍ജന്റീനക്കാരായ വിശ്വാസികളുടെ ദുഃഖം മറ്റൊരു ദേശക്കാരെക്കാളും ആഴത്തിലുള്ളതാണ്. പാപ്പാ ആഗോള കത്തോലിക്ക സഭയുടെതാണെങ്കിലും അര്‍ജന്റീനക്കാര്‍ക്ക് അദ്ദേഹം അവരുടെ സ്വന്തം നാട്ടുകാരനാണ്. അതുമാത്രമല്ല അവരുടെ സങ്കടം ഇരട്ടിപ്പിക്കുന്നത്. പോപ്പ് ആയിരിക്കെ ഒരിക്കല്‍ പോലും ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പാ ജന്മനാടായ അര്‍ജന്റീനയിലേക്ക് പോയിരുന്നില്ല. എന്തുകൊണ്ടാണ് സ്വന്തം ദേശത്തെയും ജനതയെയും കാണുവാന്‍ പോകാതിരുന്നത് എന്ന ചോദ്യം ബ്യൂണസ് അയേഴ്‌സിന്റെ അന്തരീക്ഷത്തില്‍ തങ്ങിനില്‍ക്കുന്നുണ്ട്.
'സത്യം പറയട്ടെ, അദ്ദേഹം ഒരിക്കലും അര്‍ജന്റീനയില്‍ വന്നില്ല എന്നത് എനിക്ക് ഇഷ്ടപ്പെട്ടില്ല,' ആദ്യത്തെ ലാറ്റിന്‍ അമേരിക്കന്‍ പോണ്ടിഫിനെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം സംഭവിച്ച് മണിക്കൂറുകള്‍ക്ക് ശേഷം ആദരിച്ചുകൊണ്ട് ഒരു കുര്‍ബാനയില്‍ പങ്കെടുത്ത ശേഷം ബേക്കറി കാഷ്യറായ 50 കാരിയായ ലോറ അഗ്യുറെ പറഞ്ഞു.
അദ്ദേഹത്തെ ആരും സ്വദേശത്തേക്ക് ക്ഷണിക്കാതിരുന്നിട്ടില്ല. അര്‍ജന്റീനയിലെ എല്ലാ പ്രസിഡന്റുമാരും പ്രാദേശിക കത്തോലിക്കാ നേതാക്കളും ക്ഷണം നല്‍കിയിട്ടും അദ്ദേഹം അവിടേയ്ക്ക് പോയില്ല. ബ്യൂണസ് അയേഴ്‌സിലെ ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ ബാല്യകാല ഭവനത്തില്‍ നിന്നും, പൗരോഹിത്യത്തിലേക്കുള്ള വിളി ആദ്യമായി അനുഭവപ്പെട്ടതായി അദ്ദേഹം പറഞ്ഞ പള്ളിയില്‍ നിന്നും, 12 വര്‍ഷത്തെ പാപ്പത്വകാലത്ത് അദ്ദേഹം സന്ദര്‍ശിച്ച 68 രാജ്യങ്ങളില്‍ അര്‍ജന്റീന ഇല്ലാത്തതിന് കാരണം അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട രാഷ്ട്രീയ വ്യാഖ്യാനങ്ങള്‍ ഒഴിവാക്കുന്നതിനാണെന്ന് പലരും കരുതുന്നു.
'ഒരു പ്രസിഡന്റും തന്റെ മേലങ്കിയില്‍ പൊതിഞ്ഞ് 'പോപ്പിനെ കൊണ്ടുവന്നത് ഞാനാണ്' എന്ന് പറയുന്നതിന് അവസരം നല്‍കാന്‍ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹിച്ചില്ലെന്ന് 37 വയസ്സുള്ള സെബാസ്റ്റ്യന്‍ മൊറേല്‍സ് പറഞ്ഞു.
പോപ്പ് പദവി വഹിച്ചിരുന്ന കാലത്ത് ഫ്രാന്‍സിസിന് അര്‍ജന്റീനിയന്‍ പ്രസിഡന്റുമാരുമായി തീര്‍ച്ചയായും അത്ര ശാന്തവും ഊഷ്മളവുമായ ബന്ധമല്ല ഉണ്ടായിരുന്നത്.
ബ്യൂണസ് അയേഴ്‌സിലെ ആര്‍ച്ച് ബിഷപ്പ് എന്ന നിലയില്‍, സ്വവര്‍ഗ വിവാഹം നിയമവിധേയമാക്കുന്നതിനെച്ചൊല്ലി മുന്‍ പ്രസിഡന്റ് ക്രിസ്റ്റീന ഫെര്‍ണാണ്ടസ് ഡി കിര്‍ച്ച്‌നറുമായി അദ്ദേഹം ഏറ്റുമുട്ടി, എന്നിരുന്നാലും അദ്ദേഹം പോപ്പായപ്പോള്‍ ഇരുവരും അനുരഞ്ജനത്തിലായി. മറ്റൊരു മുന്‍ പ്രസിഡന്റായ മൗറീഷ്യോ മാക്രിയുടെ ചില വലതുപക്ഷ നയങ്ങളെയും അദ്ദേഹം അംഗീകരിച്ചില്ല. 2020ല്‍, പ്രസിഡന്റ് ആല്‍ബെര്‍ട്ടോ ഫെര്‍ണാണ്ടസ് കോണ്‍ഗ്രസ് വഴി ഗര്‍ഭഛിദ്രം നിയമവിധേയമാക്കുന്നതിനെ അദ്ദേഹം ശക്തമായി എതിര്‍ത്തു.
അര്‍ജന്റീനയുടെ ഇപ്പോഴത്തെ നേതാവായ ജാവിയര്‍ മിലി, പ്രസിഡന്റായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നതിന് മുമ്പ് പോപ്പിനെ ഇടയ്ക്കിടെ അപമാനിച്ചു, ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ സാമൂഹിക നീതിയുടെ പ്രതിരോധം കാരണം അദ്ദേഹത്തെ 'വിഡ്ഢി' എന്ന് പോലും ജാവിയര്‍ മിലി വിളിച്ചു. പിന്നീട് അദ്ദേഹം ക്ഷമാപണം നടത്തി, കഴിഞ്ഞ വര്‍ഷം ഇരുവരും വത്തിക്കാനില്‍ കണ്ടുമുട്ടിയിരുന്നു. ശനിയാഴ്ച ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ ശവസംസ്‌കാര ചടങ്ങില്‍ പങ്കെടുക്കാന്‍ മിലി എത്തുമെന്നാണ് റിപ്പോര്‍ട്ട്.
ഏകദേശം 20 വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ്, മയക്കുമരുന്നിന് അടിമയായും വീടില്ലാത്ത അവസ്ഥയിലും ആയിരിക്കുമ്പോഴാണ് ഭാവി പോപ്പിനെ കണ്ടുമുട്ടിയതെന്ന് പറഞ്ഞ മൊറേല്‍സ്, ഫ്രാന്‍സിസ്, അന്ന് ജോര്‍ജ്ജ് മാരിയോ ബെര്‍ഗോഗ്ലിയോ, തനിക്ക് ഒരു കപ്പ് ചായ വാഗ്ദാനം ചെയ്ത്, പള്ളി നടത്തുന്ന ഒരു പുനരധിവാസ പരിപാടിയില്‍ ചേരാന്‍ തന്നെ പ്രേരിപ്പിച്ചതെങ്ങനെയെന്ന് ഓര്‍മ്മിച്ചു.
'ഒരു കുട്ടിയായിരിക്കുമ്പോള്‍, ഞാന്‍ അദ്ദേഹത്തോട് എന്റെ വേദന പറഞ്ഞു, അദ്ദേഹം ആ വേദനയെ കെട്ടിപ്പിടിച്ചു, അദ്ദേഹം എന്റെ സങ്കടത്തെ കെട്ടിപ്പിടിച്ചു,' മൊറേല്‍സ് പറഞ്ഞു.
പോപ്പായി അര്‍ജന്റീനയിലേക്ക് മടങ്ങുന്ന വിഷയം അഭിമുഖങ്ങളില്‍ ഉന്നയിക്കപ്പെട്ടപ്പോള്‍, ഫ്രാന്‍സിസ് പലപ്പോഴും അതിനോടു പ്രതികരിച്ചത് തമാശയോടെയാണ്. 'ഞാന്‍ അര്‍ജന്റീനയിലല്ലേ എന്റെ ജീവിതത്തിലെ 76 വര്‍ഷം ചെലവഴിച്ചത് ! അത് പോരേ?''
ഫ്രാന്‍സിസ് പോപ്പായപ്പോള്‍, അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്വര്‍ഗ്ഗാരോഹണം ബ്യൂണസ് അയേഴ്‌സിലെ തെരുവുകളില്‍ സന്തോഷകരമായ ഒരു അവസരമായി ആഘോഷിച്ചു, പോപ്പായതിനുശേഷം, അര്‍ജന്റീനയിലെ 98 ശതമാനം കത്തോലിക്കര്‍ക്കും ഫ്രാന്‍സിസിനെക്കുറിച്ച് നല്ല വീക്ഷണം ഉണ്ടായിരുന്നു. പക്ഷേ അദ്ദേഹത്തിന്റെ താരപ്രഭ മങ്ങിയതിനു ശേഷമുള്ള വര്‍ഷങ്ങളില്‍ അത് കുറഞ്ഞു. പ്യൂ റിസര്‍ച്ച് സെന്റര്‍ പുറത്തുവിട്ട പഠനം പറയുന്നത് 2024 ല്‍ ഈ സംഖ്യ 74 ശതമാനമായി കുറഞ്ഞുവെന്നാണ്.
വത്തിക്കാനില്‍ നിന്ന് പോപ്പ് അര്‍ജന്റീനയെ സൂക്ഷ്മമായി നിരീക്ഷിരുന്നുവെന്ന് സഭാ അധികൃതര്‍ പലപ്പോഴും പറഞ്ഞു.
'അദ്ദേഹം എപ്പോഴും അര്‍ജന്റീനയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു എന്ന ഉറപ്പാണ് എനിക്ക് അവശേഷിക്കുന്നത്,' ബസലിക്ക ഡി സാന്‍ ജോസിലെ അസിസ്റ്റന്റ് പുരോഹിതനായ റവ. പട്രീഷ്യോ ഒസ്സോയിനാക് പറഞ്ഞു. 'അദ്ദേഹത്തിന് നേരിട്ട് വരാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല, പക്ഷേ അദ്ദേഹം എപ്പോഴും ഞങ്ങളോടൊപ്പമുണ്ടായിരുന്നു ഞങ്ങള്‍ എപ്പോഴും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഹൃദയത്തിലുണ്ടെന്ന് ഞങ്ങള്‍ക്കറിയാം.'
എന്നിരുന്നാലും, നാട്ടിലുള്ള പലര്‍ക്കും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭാവം വേദനാജനകമായിരുന്നു.
ഒരു സന്ദര്‍ശനം ഒരു രാഷ്ട്രീയ പ്രശ്‌നമായി മാറുമെന്ന് ഫ്രാന്‍സിസ് ആശങ്കാകുലനായിരുന്നെങ്കില്‍ പോലും, 'അദ്ദേഹം അതിനെല്ലാം ഉപരി ആകേണ്ടതായിരുന്നു,' ബസലിക്കയില്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി നടത്തിയ കുര്‍ബാനയില്‍ പങ്കെടുക്കുമ്പോള്‍ കണ്ണുനീര്‍ തുടച്ചുകൊണ്ട് വിരമിച്ച പെര്‍ഫ്യൂം വില്‍പ്പനക്കാരിയായ 73 കാരിയായ മാര്‍സെല ഗിമെനെസ് പറഞ്ഞു.
മറ്റുള്ളവര്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭാവത്തെ കൂടുതല്‍ ഗൗരവമായി എടുത്തു, പക്ഷെ 'അദ്ദേഹം അര്‍ജന്റീനയുടെ മാത്രം പോപ്പ് ആയിരുന്നില്ല, ലോകത്തിന്റെ പോപ്പായിരുന്നു,'- 19 വയസ്സുള്ള വാസ്തുവിദ്യാ വിദ്യാര്‍ത്ഥിയായ റോസിയോ സാഞ്ചസ് പറഞ്ഞു.
ബെനഡിക്ട് പതിനാറാമന്റെ പിന്‍ഗാമിയായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട കോണ്‍ക്ലേവിനായി 2013ല്‍ ആണ് കര്‍ദ്ദിനാള്‍ ബെര്‍ഗോഗ്ലിയോ അര്‍ജന്റീന വിട്ടത്. തന്റെ മുന്‍ഗാമികളായ രണ്ട് മാര്‍പ്പാപ്പമാരില്‍ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി, അദ്ദേഹം ഒരിക്കലും തിരിച്ചെത്തിയില്ല. നൂറ്റാണ്ടുകളിലെ ആദ്യത്തെ ഇറ്റാലിയന്‍ പോപ്പല്ലാത്ത പോപ്പ് ജോണ്‍ പോള്‍ രണ്ടാമന്‍, 1978ല്‍ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടതിന് ഒരു വര്‍ഷത്തിനുള്ളില്‍ തന്റെ ജന്മനാടായ പോളണ്ട് സന്ദര്‍ശിച്ചു, അതേസമയം ബെനഡിക്ട് 2005ലെ തന്റെ ആദ്യ വിദേശ യാത്രയില്‍ തന്റെ മാതൃരാജ്യമായ ജര്‍മ്മനിയിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്തു.
ഫ്രാന്‍സിസ് എത്ര തവണ രാജ്യത്തോട് അടുത്തു വന്നു എന്നതാണ് പല അര്‍ജന്റീനക്കാരുടെയും നിരാശ വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുന്നത്. അര്‍ജന്റീനയുടെ അയല്‍ക്കാരായ ബ്രസീല്‍, ചിലി, പരാഗ്വേ, ബൊളീവിയ എന്നിവിടങ്ങളിലേക്ക് അദ്ദേഹം യാത്ര ചെയ്തു. പെറു, ഇക്വഡോര്‍, കൊളംബിയ എന്നിവയുള്‍പ്പെടെ തെക്കേ അമേരിക്കയുടെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളും അദ്ദേഹം സന്ദര്‍ശിച്ചു.
'അത് ശരിക്കും വേദനിപ്പിക്കുന്ന കാര്യമാണ്,' 85 വയസ്സുള്ള എലിഡ ഗാലി പറഞ്ഞു. 'അദ്ദേഹത്തിന് വരാന്‍ കഴിയാത്തതില്‍ എനിക്ക് വേദനയുണ്ട്, അദ്ദേഹം സമീപത്തുള്ള നിരവധി രാജ്യങ്ങളിലേക്ക് പോയി, പക്ഷേ ഇവിടെ വന്നില്ല.'
2003 മുതല്‍ 2015 വരെയും, വീണ്ടും 2019 മുതല്‍ 2023 വരെയും അര്‍ജന്റീനയുടെ മതകാര്യ സെക്രട്ടറിയായിരുന്ന ഗില്ലെര്‍മോ ഒലിവേരി, പോപ്പ് അര്‍ജന്റീനയെ സന്ദര്‍ശിക്കാതെ പോയതിനെ 'ദശലക്ഷം ഡോളര്‍ ചോദ്യം' എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഇടതുപക്ഷത്തിനും വലതുപക്ഷത്തിനും ഇടയിലുള്ള രാജ്യത്തെ 'പ്രസിദ്ധമായ രാഷ്ട്രീയ ഭിന്നത' ആണ് കാരണമെന്നാണ് ഫ്രാന്‍സിസുമായുള്ള നിരവധി സംഭാഷണങ്ങള്‍ നടത്തിയിട്ടുള്ള ഗില്ലെര്‍മോ ഒലിവേരി വിശ്വസിക്കുന്നത്.
ബ്യൂണസ് അയേഴ്‌സ് സര്‍വകലാശാലയിലെ എമെറിറ്റസ് പ്രൊഫസറും സാമൂഹ്യശാസ്ത്രജ്ഞനുമായ ഫോര്‍ച്യൂണാറ്റോ മല്ലിമാസി, ഫ്രാന്‍സിസ് തന്റെ പാപ്പയുടെ ആദ്യകാല സന്ദര്‍ശനം ഒഴിവാക്കാനുള്ള ഒരു കാരണം ആഭ്യന്തര കാര്യങ്ങളായിരിക്കാം എന്ന് പറഞ്ഞു, 'പിന്നീട്, ബെര്‍ഗോഗ്ലിയോ എന്നതിലുപരി ഫ്രാന്‍സിസ് എന്ന നിലയില്‍ ഓര്‍മ്മിക്കപ്പെടാന്‍ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹിച്ചുവെന്ന് ഞാന്‍ കരുതുന്നു.'
പോപ്പിനെ അറിയാവുന്ന ചിലര്‍ പറഞ്ഞത്, പോപ്പ് എന്ന നിലയില്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ പലപ്പോഴും സ്വന്തം നാട്ടില്‍ വിശകലനം ചെയ്യപ്പെടുന്ന രീതി അദ്ദേഹത്തെ പലപ്പോഴും അസ്വസ്ഥനാക്കിയിരുന്നു എന്നാണ്.
'വര്‍ദ്ധിച്ചുവരുന്ന ആഴത്തിലുള്ള ധ്രുവീകരണം അര്‍ജന്റീനയെ പിടികൂടിയിട്ടുണ്ട്, അദ്ദേഹം എങ്ങനെയോ അത് അന്വേഷിക്കാതെ തന്നെ അതിന്റെ മധ്യത്തില്‍ അവസാനിച്ചു,' പോപ്പുമായി വളരെക്കാലമായി അടുത്ത ബന്ധം പുലര്‍ത്തിയിരുന്ന അഭിഭാഷകനും 2020 മുതല്‍ 2023 വരെ ഇറ്റലിയിലെ അര്‍ജന്റീനയുടെ അംബാസഡറുമായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചതുമായ റോബര്‍ട്ടോ കാര്‍ലെസ് പറഞ്ഞു. 'അദ്ദേഹം അതിന്റെ പേരില്‍ കഷ്ടപ്പെട്ടു, കാരണം അത് അദ്ദേഹം ജീവിതത്തിലുടനീളം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചതിന്റെ നേര്‍ വിപരീതമായിരുന്നു.
പാപ്പയായി ഫ്രാന്‍സിസിന് 'അര്‍ജന്റീനയിലേക്ക് മടങ്ങാനുള്ള ആഗ്രഹം തോന്നിയിരുന്നു. പക്ഷെ അത് ഫലിച്ചില്ല, പക്ഷേ അദ്ദേഹം അത് ആഗ്രഹിച്ചുവെന്ന് എനിക്കറിയാം- കാര്‍ലെസ് പറഞ്ഞു.
ആഗോള കത്തോലിക്കാ സമൂഹത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ പലപ്പോഴും അര്‍ജന്റീനയുടെ രാഷ്ട്രീയ കണ്ണിലൂടെ ഫില്‍ട്ടര്‍ ചെയ്യപ്പെടുന്നതില്‍ പോപ്പ് നിരാശനാണെന്ന് കാര്‍ലെസ് പറഞ്ഞു. 'അദ്ദേഹം ചെയ്ത കാര്യങ്ങള്‍ വ്യക്തമായും വിശാലവും സാര്‍വത്രികവുമായ അര്‍ത്ഥമുള്ളത് പലപ്പോഴും പ്രാദേശിക രാഷ്ട്രീയത്തെയോ നമ്മുടെ രാജ്യത്തിന്റെ പ്രത്യേക യാഥാര്‍ത്ഥ്യത്തെയോ ലക്ഷ്യം വച്ചുള്ളതായി കാണുന്നത് അദ്ദേഹത്തെ അസ്വസ്ഥനാക്കിയിരുന്നുവെന്ന് കാര്‍ലെസ് പറഞ്ഞു.
2017ല്‍ ചിലിയിലേക്കുള്ള ഒരു പദ്ധതി പ്രകാരം അര്‍ജന്റീന സന്ദര്‍ശനം നടത്തുമെന്ന് ഫ്രാന്‍സിസ് പറഞ്ഞിരുന്നു. എന്നാല്‍ ഷെഡ്യൂളിംഗ് വൈരുദ്ധ്യങ്ങള്‍ കാരണം അത് മാറ്റിവച്ചു. ഏറ്റവും ഒടുവില്‍, കഴിഞ്ഞ വര്‍ഷം അദ്ദേഹം സന്ദര്‍ശനത്തില്‍ പരസ്യമായി താല്‍പ്പര്യം പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു, എന്നാല്‍ തന്റെ സാന്നിധ്യം രാഷ്ട്രീയമായി എങ്ങനെ വ്യാഖ്യാനിക്കാമെന്നതിനെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹം സംശയം പ്രകടിപ്പിച്ചു.
'പോകാന്‍ ഒരു വിസമ്മതവുമില്ല. ഇല്ല, ഒട്ടും ഇല്ല. യാത്ര ആസൂത്രണം ചെയ്തിരുന്നു, ഞാന്‍ അവസരത്തിനായി തുറന്നിരിക്കുന്നു,' ഫ്രാന്‍സിസ് 2023ല്‍ ഒരു അര്‍ജന്റീനിയന്‍ വാര്‍ത്താ വെബ്‌സൈറ്റായ ഇന്‍ഫോബേയ്ക്ക് നല്‍കിയ അഭിമുഖത്തില്‍ പറഞ്ഞു.
ഫ്രാന്‍സിസ് തന്റെ ആശങ്കകള്‍ മാറ്റിവെച്ച് അദ്ദേഹത്തെ സ്വരാജ്യത്തേക്ക് സ്വാഗതം ചെയ്യാനുള്ള നിരവധി പേരുടെ ആഗ്രഹങ്ങള്‍ നിറവേറ്റണമായിരുന്നുവെന്ന് ചില അര്‍ജന്റീനക്കാര്‍ പറഞ്ഞു.
'ഇത് ലജ്ജാകരമാണ്. ഇത് വേദനാജനകമാണ്. മനസ്സിലാക്കാന്‍ പ്രയാസമാണ്,' ബ്യൂണസ് അയേഴ്‌സ് കത്തീഡ്രലില്‍ 65 വയസ്സുള്ള മോണിക്ക ആന്‍ഡ്രാഡ പറഞ്ഞു. ഒരു സൂപ്പ് കിച്ചണില്‍ സന്നദ്ധസേവനം ചെയ്യുമ്പോള്‍ ഫ്രാന്‍സിസിനൊപ്പം പലപ്പോഴും പ്രവര്‍ത്തിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് അവര്‍ അനുസ്മരിച്ചു.
പോപ്പ് എന്ന നിലയില്‍ ഫ്രാന്‍സിസ് ഒരിക്കലും സ്വദേശമായ അര്‍ജന്റീനയിലേക്ക് പോകാതിരുന്നത് എന്തുകൊണ്ട്?
