വാഷിംഗ്ടണ്‍ : ഏറ്റവും ആധുനികമായ എഫ്-35 സ്റ്റീല്‍ത്ത് യുദ്ധവിമാനങ്ങള്‍ സൗദി അറേബ്യക്ക് വില്‍ക്കുമെന്ന് യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ഡോണള്‍ഡ് ട്രംപ് പ്രഖ്യാപിച്ചു. സൗദി കിരീടാവകാശി മുഹമ്മദ് ബിന്‍ സല്‍മാന്‍ രാജകുമാരന്‍ വൈറ്റ് ഹൗസില്‍ എത്തുന്നതിനുമുമ്പാണ് ട്രംപിന്റെ പ്രഖ്യാപനം. 'എഫ്-35കള്‍ വില്‍ക്കും, നമ്മള്‍ അത് ചെയ്യും,' എന്നായിരുന്നു ട്രംപിന്റെ പ്രതികരണം. കരാറിന്റെ വിശദാംശങ്ങള്‍ അദ്ദേഹം പുറത്തുവിട്ടിട്ടില്ല.
2018ല്‍ അന്താരാഷ്ട്ര മാധ്യമ പ്രവര്‍ത്തകനായ സൗദി പൗരന്‍ ജമാല്‍ ഖഷോഗി സൗദിയിലെ ഈജിപ്ഷ്യന്‍ എംബസിക്കുള്ളില്‍ വധിക്കപ്പെട്ടതിനു പിന്നാലെ അന്താരാഷ്ട്രരംഗത്ത് വിമര്‍ശനങ്ങള്‍ നേരിട്ടിരുന്ന സൗദി നേതാവിനെ അമേരിക്ക വീണ്ടും തുറന്ന മനസ്സോടെ സ്വീകരിക്കുന്നുവെന്നതിന്റെ സൂചനയായാണ് ട്രംപിന്റെ നിലപാട് കാണുന്നത്. എന്നാല്‍ ഉപാധികളൊന്നുമില്ലാതെ അതിനൂതനമായ കട്ടിംഗ് എഡ്ജ് (cutting-edge ) രഹസ്യ സാങ്കേതിക വിദ്യ അടങ്ങിയ വിമാനങ്ങള്‍ സൗദിക്ക് നല്‍കുന്നത് ഇസ്രയേലിന്റെ സൈനിക മേല്‍ക്കൈക്ക് പ്രതിസന്ധി സൃഷ്ടിക്കുമെന്ന ആശങ്കയും ഉയരുന്നു. മദ്ധ്യപൂര്‍വദേശത്ത് എഫ്-35 കൈവശം വയ്ക്കുന്ന ഏക രാജ്യം ഇപ്പോള്‍ ഇസ്രയേലാണ്. അമേരിക്ക ഇസ്രയേലിന്റെ 'ഗുണമേന്മയുള്ള സൈനിക മേല്‍ക്കൈ' സംരക്ഷിക്കുന്നു എന്ന നയം നിയമത്തില്‍ തന്നെ ഉറപ്പാക്കിയിട്ടുള്ളതാണ്.
ഈ സാഹചര്യത്തില്‍ സൗദിക്ക് എഫ്-35 നല്‍കുന്നത് ഇസ്രയേല്‍-സൗദി നയതന്ത്ര ബന്ധങ്ങള്‍ക്കായി അമേരിക്കയ്ക്ക് ഉള്ള ചര്‍ച്ചാമുന്നേറ്റം കുറയ്ക്കുമെന്ന മുന്നറിയിപ്പുമുണ്ട്. ഇസ്രായേല്‍-സൗദി ബന്ധം ഉടന്‍ ഉണ്ടാകുമെന്ന സൂചനകള്‍ ഇപ്പോള്‍ ഇല്ലെന്നതാണ് പ്രദേശത്തെ നയതന്ത്ര പ്രവര്‍ത്തകരുടെ വിലയിരുത്തല്‍.
സൗദി കിരീടാവകാശി തന്റെ വാഷിങ്ടണ്‍ സന്ദര്‍ശനത്തില്‍ യുദ്ധവിമാന കരാറിനേക്കാള്‍ കൂടുതല്‍ കാര്യങ്ങളാണ് ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. അത്യാധുനിക അമേരിക്കന്‍ കമ്പ്യൂട്ടര്‍ ചിപുകള്‍, സിവിലിയന്‍ ആണവോര്‍ജ്ജ പദ്ധതിക്ക് യുഎസ് പിന്തുണ, കൂടാതെ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള സുരക്ഷാ പങ്കാളിത്തം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്ന സംയുക്തപ്രസ്താവന-ഇതെല്ലാമാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രധാന അഭിലാഷങ്ങള്‍. 'ഡാറ്റാ സെന്ററുകള്‍ക്ക് കരുത്തേകുന്ന ഏറ്റവും ആധുനിക ചിപുകളുടെ ഉറപ്പുള്ള കയറ്റുമതിയാണ് എംബിഎസിന്റെ മുഖ്യ ശ്രദ്ധ,' എന്ന് മുന്‍ യുഎസ് അംബാസഡര്‍ മൈക്കല്‍ റാറ്റ്‌നി പറയുന്നു.
എംബിഎസിന്റെ സന്ദര്‍ശനത്തിന് സംസ്ഥാന സന്ദര്‍ശനത്തിന്റെ(State Visit) ഭാഗമായുള്ള എല്ലാ ബഹുമതികളും ലഭിക്കും. പിന്നീട് കെന്നഡി സെന്ററില്‍ യു.എസ്‌സൗദി നിക്ഷേപക ഉച്ചകോടിയും നടക്കും. അമേരിക്കന്‍ സ്ഥാപനങ്ങളുമായുള്ള ദീര്‍ഘകാല ബന്ധം ഉറപ്പിക്കാനുള്ള സൗദിയുടെ ശ്രമത്തിന് ഇത് സഹായകരമാകുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷ.
അതേസമയം, മനുഷ്യാവകാശ മേഖലയില്‍ സൗദി സ്വീകരിക്കുന്ന കര്‍ശനനയങ്ങളെ മറച്ച് 'ആഗോള നയതന്ത്രജ്ഞ മുഖം' സൃഷ്ടിക്കാനുള്ള ശ്രമമാണ് എംബിഎസ് നടത്തുന്നതെന്ന് മനുഷ്യാവകാശ പ്രവര്‍ത്തകര്‍ വിമര്‍ശിക്കുന്നു. 'വിപുലമായ അടിച്ചമര്‍ത്തല്‍, റെക്കോര്‍ഡ് വധശിക്ഷകള്‍, അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യം ഇല്ലായ്മ -ഇതെല്ലാം നിലനില്‍ക്കെ സൗദി നേതാവിന്റെ റീബ്രാന്‍ഡിംഗ് അമേരിക്ക പരിഗണിക്കരുത്,' എന്ന് ഹ്യൂമന്‍ റൈറ്റ്‌സ് വാച്ച് അറിയിച്ചു.
ബൈഡന്‍ ഭരണകാലത്ത് ചര്‍ച്ച ചെയ്തിരുന്ന യു.എസ്-സൗദി പരസ്പരസുരക്ഷാ കരാര്‍ ഇപ്പോഴത്തെ സാഹചര്യത്തില്‍ പാളിയിരിക്കുകയാണ്. ഇത് ഉടമ്പടി രൂപത്തിലായിരിക്കില്ലെന്നും ട്രംപും എംബിഎസും പുറത്തിറക്കുന്ന പ്രഖ്യാപനം ഒരു സ്വതന്ത്ര സുരക്ഷാ പ്രതിബദ്ധതയായി മാറില്ലെന്നും സൂചനയുണ്ട്. 2023 ഒക്ടോബര്‍ 7ന് ഹമാസ് നടത്തിയ ആക്രമണവും ഗാസയിലെ യുദ്ധവും സൗദി-ഇസ്രയേല്‍ നോര്‍മലൈസേഷന്‍ ശ്രമങ്ങള്‍ക്ക് ഗുരുതര തിരിച്ചടിയാണ്. പലസ്തീന്‍ രാഷ്ട്രപരിഹാരത്തിന് വ്യക്തമായ പാതയില്ലാതെ ഇസ്രയേലിനെ അംഗീകരിക്കില്ലെന്ന സൗദി നിലപാട് തുടരുകയാണ്.
അതേസമയം, ഗാസ പുനര്‍നിര്‍മ്മാണത്തിനും അന്താരാഷ്ട്ര സ്ഥിരത സേനയ്ക്കുമുള്ള ട്രംപിന്റെ പദ്ധതി യു.എന്‍ സുരക്ഷാ സമിതി തിങ്കളാഴ്ച അംഗീകരിച്ചു. പലസ്തീന്‍ രാഷ്ട്രത്തിലേക്കുള്ള സാധ്യത പരാമര്‍ശിക്കുന്ന ഈ പ്രമേയത്തെ സൗദിയും പിന്തുണച്ചിട്ടുണ്ട്.
യു.എസ്-സൗദി സിവിലിയന്‍ ആണവ സഹകരണ കരാറിനുള്ള ചര്‍ച്ചകളും കൂടിക്കാഴ്ചയ്ക്കുശേഷം പ്രഖ്യാപിക്കാനാണ് സാധ്യത. യൂറേനിയം സമ്പുഷ്ടീകരണത്തിന് അനുവാദമുണ്ടാകുമോ, സാങ്കേതിക വിദ്യ സൈനിക ആവശ്യങ്ങള്‍ക്ക് വഴിമാറാതിരിക്കാന്‍ എന്തുസംവിധാനം ഉണ്ടാകും എന്നിവയെക്കുറിച്ചൊന്നും ഇപ്പോള്‍ വ്യക്തമല്ല.
എഫ്-35 വില്‍പ്പനയെക്കുറിച്ച് കോണ്‍ഗ്രസിന് ഔദ്യോഗികമായ അറിയിപ്പ് നല്‍കണം. തടയാനുള്ള പ്രമേയം ഇരു സഭകളും പാസാക്കിയാലും ട്രംപിന് അത് വീറ്റോ ചെയ്യാം. അതും മറികടക്കാന്‍ രണ്ടില്‍ മൂന്നിലധികം ഭൂരിപക്ഷം വേണം. ആയുധവില്‍പ്പന ഇത്തരത്തില്‍ കോണ്‍ഗ്രസ് വിജയകരമായി തടഞ്ഞിട്ടില്ലെന്നാണ് രേഖകള്‍ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.
അത്യാധുനിക എഫ്-35 സാങ്കേതിക വിദ്യ ചൈനയുടെ കൈകളിലെത്തുമോ എന്ന സംശയവും ഉയരുന്നു. ചൈന സൗദിയുടെ ഏറ്റവും വലിയ വ്യാപാര പങ്കാളിയാണ്; ബലിസ്റ്റിക് മിസൈല്‍ വികസനത്തിലും ചൈന സഹായിക്കുന്നുണ്ട്. ഇതേ ആശങ്കയാണ് മുന്‍പ് യു.എ.ഇയ്ക്ക് എഫ്-35 വില്‍പ്പന മുടങ്ങാന്‍ കാരണമായതെന്നും വിദഗ്ധര്‍ ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്നു.
സൗദിക്ക് എഫ്35 യുദ്ധവിമാനങ്ങള്‍ വില്‍ക്കുമെന്ന് ട്രംപ്; പ്രഖ്യാപനം എംബിഎസിന്റെ വൈറ്റ് ഹൗസ് സന്ദര്‍ശനത്തിന് മുന്നോടിയായി
